افغانستان در صدر کشورهای پناهجوفرست به کشورهای OECD در 2018

براساس جدیدترین گزارش مهاجرت های بین المللی که توسط سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) در سپتامبر 2019 (شهریور 1398) منتشر شده است، پناهجویان افغانستانی بالاتر از پناهجویان سوری و عراقی بیشترین تعداد پناهجوی ثبت شده در کشورهای OECD را در سال 2018 به خود اختصاص داده اند.  

گزارش سال 2019 OCED به بررسی آخرین تحولات در زمینه مهاجرت های بین المللی پرداخته است. در این گزارش پناهجویان افغانستانی جایگاه اول را در زمینه بیشترین پناهجوی ثبت شده در کشورهای OECD به خود اختصاص داده اند. از اینرو بررسی پناهجویان افغانستانی با توجه به همسایگی این کشور با ایران و حضور تعداد زیاد پناهندگان افغانستانی در ایران اهمیت زیادی دارد.

براساس این گزارش، پناهجویان افغانستانی ثبت شده از سال 2014 تا 2015 در کشورهای OECD همچون روند جهانی آن افزایش داشته است بطوریکه در سال های 2017 و 2018 تعداد پناهجویان افغانستانی جدید ثبت شده در این کشورها از پناهجویان عراقی و سوری پیشی می گیرد. نمودار زیر سه کشور اصلی پناهجوفرست به کشورهای OECD را نشان می دهد.

منبع: International Migration Outlook 2019

همچنانکه نمودار فوق نشان می دهد پناهجویان جدید افغانستانی ثبت شده در سال 2018 حدود 95 هزار نفر بوده است. تعداد پناهجویان جدید ثبت شده از سه کشور افغانستان، سوریه و عراق در سال 2018 نسبت به سال 2017 کاهش یافته است بطوریکه تعداد پناهجویان جدید ثبت شده عراقی حدود 30 درصد، پناهجویان سوری 17 درصد و پناهجویان افغانستانی 14 درصد کاهش یافته است.

مقصد اصلی پناهجویان افغانستانی ثبت شده در کشورهای OECD در سال 2018 به ترتیب کشورهای ترکیه، یونان، فرانسه، آلمان و بریتانیا بوده است. از طرف دیگر پناهجویان افغانستانی در کشورهایی همچون کانادا، ایتالیا، اسپانیا، هلند و ایالات متحده آمریکا در میان 15 کشور اول پناهجو فرست به این کشورها قرار ندارند. بعبارتی دیگر پناهجویان افغانستانی این کشورها را بعنوان مقصد خود برای ارائه درخواست پناهندگی در سال 2018 انتخاب نکرده اند. مقصد اصلی پناهجویان افغانستانی در سال 2018 در نمودار زیر نشان داده شده است. موقعیت کشورهای کانادا و ایالات متحده آمریکا و عدم امکان دسترسی پناهجویان به این کشورها باعث شده است که تعداد پناهجویان ثبت شده افغانستانی در این کشورها بسیار پایین باشد. همچنین با روی کار آمدن احزاب راست و ملی گرا در ایتالیا و اتخاذ سیاست سخت گیرانه در زمینه پناهجویان در کاهش تمایل پناهجویان افغانستانی برای ثبت درخواست پناهندگی در این کشور بی تأثیر نبوده است.

منبع: International Migration Outlook 2019

همچنانکه نمودار فوق نشان می دهد از مجموع حدود 95 هزار پناهجوی جدید افغانستانی ثبت شده در کشورهای OECD در سال 2018 بیش از 50 درصد آنها در کشور ترکیه درخواست پناهندگی داده­اند. نکته مهم دیگر، کاهش تعداد پناهجویان جدید افغانستانی در این کشورها بجز دو کشور یونان و فرانسه است بطوریکه میزان افزایش تعداد پناهجوی جدید افغانستانی در سال 2018 در مقایسه با سال 2017 در این دو کشور به ترتیب 58 و 55 درصد بوده است. البته تعداد این پناهجویان در کشور لوکزامبورگ افزایش 4.5 برابری را نشان می دهد اما با توجه به تعداد پایین کل پناهجویان جدید ثبت شده، این موضوع از اهمیت چندانی برخوردار نیست. در بین 15 کشور فوق بیشترین کاهش در تعداد پناهجوی افغانستانی ثبت شده در سال 2018 مربوط به کشور مجارستان است که کاهش 80 درصدی را نشان می دهد که این موضوع تحت تأثیر سیاست های سخت گیرانه دولت مجارستان در برابر ورود پناهجویان به این کشور است. کاهش حدود 40 درصدی در آلمان، کاهش 50 درصدی در سوئد و اتریش و کاهش 20 درصدی ثبت پناهجویان جدید افغانستانی در ترکیه از دیگر نکات مهم مربوط به تحولات پناهجویان افغانستانی در سال 2018 است. در کشور استرالیا نیز که از سال های گذشته بعنوان یکی از مقاصد اصلی پناهجویان افغانستانی به شمار می رفت کاهش 69 درصدی ثبت پناهجویان جدید افغانستانی را در سال 2018 شاهد هستیم.

در مجموع افزایش تعداد پناهجویان جدید افغانستانی در یونان و تعداد بالای پناهجویان افغانستانی در کشور ترکیه و با در نظر گرفتن تحولات داخلی کشور افغانستان و شدت گرفتن ناآرامی ها و مشکلات امنیتی در این کشور به نظر می رسد افغانستان در سال های پیش رو همچنان بعنوان یکی از اصلی ترین کشورهای پناهجو فرست در سطح منطقه ای و جهانی مطرح باشد. موضوعی که جمهوری اسلامی ایران را از نظر ورود پناهجویان جدید و یا انتخاب ایران بعنوان کشور ترانزیت برای عبور به سمت کشورهای اروپایی تحت تأثیر قرار می دهد. از طرف دیگر با شدت گرفتن درگیری های داخلی در سایه توقف فرایند توافق ایالات متحده آمریکا و دولت مرکزی با طالبان و افزایش تعداد آوارگان داخلی در سال های اخیر افراد بیشتری از این کشور در معرض ترک وطن و درخواست پناهندگی در کشورهای دیگر قرار خواهند گرفت. موضوعی که از سوی دیگر سیاست بازگشت داوطلبانه پناهجویان و مهاجران افغانستانی ساکن در ایران و پاکستان را با چالش جدی روبرو خواهد ساخت.

نویسنده: داود عیوضلو/ پژوهشگر حوزه مهاجرت های اجباری و پناهجویی

تهیه شده در رصدخانه مهاجرت ایران