جهانی شدن دیوارها؛ دیوارهای مرزی در جهان علیه مهاجران بالا می‌روند

داود عيوضلو، پژوهشگر رصدخانه مهاجرت ايران: بسياري از پژوهشگران و محققان، عصر كنوني را عصر جهاني شدن مي‌نامند. عصري كه در آن بر شدت و تأثيرات روابط فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و سياسي بين مكان‌ها افزوده مي‌شود. در اين ميان برخي از محققان از موضوع دهكده جهاني و جهان بي مرز صحبت مي‌كنند، جايي كه مرزها رنگ مي‌بازند و كاركرد سنتي خود را از دست مي­دهند؛ بطوريكه جريان آزاد سرمايه و كالا و حتي نيروي انساني اتفاق مي­افتد. تجربه اتحاديه اروپا و حذف مرزها براي تردد كالا و افراد بين كشورهاي عضو اين اتحاديه باعث شد تا طرفداران “حذف مرزها” استدلال كنند كه مرزها در تمام سرزمين­ها كم رنگ خواهند شد.

اما در مقابل برخي از انديشمندان معتقد هستند كه مرزها همچنان كاركرد خود را از دست نداده بلكه بطور نسبي كاركرد آنها دچار تغيير شده است. از نظر اين جريان فكري، كشورها به دليل حفظ منافع اقتصادي، امنيتي و هويتي همچنان بر اهميت مرز و كنترل آن تأكيد دارند. همچنان كه اشاره شد، تحولات در عصر جهاني شدن باعث تغيير كاركرد مرزها شده است. در دهه سوم قرن بيست و يك از دو تحول اصلي مي­توان نام برد كه اهميت مرز را دو چندان كرد: افزايش مهاجرت­هاي بين المللي و شيوع ويروس كرونا. همزماني اين دو پديده باعث شد تا مرز و تشديد نظارت بر آن، مجددا در دستور كار دولت­ها قرار گيرد. البته ترس از ورود گروه­هاي تروريستي به داخل كشورها نيز باعث توجه دولت­ها به كنترل بيشتر مرزها شده است.

بحران مهاجران پس از سال 2015 باعث بروز چالش­­هاي متعدد اجتماعي و فرهنگي، اقتصادي و امنيتي در كشورهاي مقصد مهاجران شد. بطور مثال در سال 2015 بيش از يك ميليون مهاجر در كشورهاي اروپايي تقاضاي پناهندگي خود را به ثبت رساندند. ادامه اين بحران باعث شد تا كشورهاي اروپايي به دنبال تقويت مرزهاي بيروني (External borders) خود باشند. به دنبال آن نهضت ديوارسازي كه از سال­هاي قبل آغاز شده بود با سرعت بيشتري ادامه يافت. در حالي كه بيش از چهل سال از سقوط ديوار برلين مي­گذرد، شاهد ساخت بيش از يك هزار كيلومتر ديوار و يا مانع مرزي در مرزهاي خارجي اتحاديه اروپا هستيم. بحران مهاجران حتي باعث شد تا اختلافات بين اعضاي اتحاديه اروپا در زمينه پذيرش يا متوقف كردن مهاجران پشت ديوارهاي مرزي افزايش پيدا كند؛ بطوريكه بسياري از كشورهاي عضو اقدام به تشديد كنترل و بازرسي در مرزهاي داخلي كشورهاي عضو اتحاديه كردند.

شيوع ويروس كرونا در جهان اهميت مرز را دو چندان كرد. همزماني اين بحران با موج ورود مهاجران باعث شد تا كشورها به بهانه جلوگيري از شيوع ويروس كرونا، مرزهاي خود را بيش از گذشته به روي مهاجران و تردد بين مرزي ببندند. اين موضوع حتي بين كشورهاي عضو اتحاديه اروپا نيز اعمال شد تا ميزان انتشار ويروس را كاهش دهند. بعبارتي ديگر، دو بحران مهاجران و شيوع ويروس باعث شد تا هر ساله شاهد آغاز پروژه­هاي جديد ساخت ديوار مرزي بين كشورهاي اروپايي و غيراروپايي باشيم. ديوارهايي كه هر روز بر عرض و طول و ارتفاع آنها افزوده مي­شود. در سال­هاي اخير ديوارهاي جديد مرزي توسط كشورهايي همچون لهستان، يونان، بلغارستان، اسلووني، لتوني، ليتواني ساخته شده يا در حال ساخت هستند. تركيه كه ديوار مرزي را در مرزهاي خود با عراق و ايران با هدف جلوگيري از ورود نيروهاي پ ك ك شروع به ساخت كرد، با تحولات در زمينه ورود مهاجران سوري به اين كشور و ترس از ورود مهاجران جديد از افغانستان، كاركرد ديوار را در رسانه­ها به مانع ورود مهاجران تغيير داد و اين پيام را به مهاجران افغانستاني ارسال كرد كه اين ديوار براي جلوگيري از ورود شما ساخته شده است: پس به سمت تركيه حركت نكنيد!

به نظر مي­رسد با جهاني شدن ساخت ديوارها در مناطق مرزي، در آينده كشورهاي بيشتري اقدام به ساخت ديوار در مرزهاي خود نمايند. كشورها اين تصميم را با عنوان حمايت از هويت ملي و محافظت از تهديدات بيروني توجيه خواهند كرد. اما سوال اساسي در اين زمينه اين است كه اين مرزها تا چه حد موفق به رسيدن به اهداف خود خواهند شد. در اين زمينه تكنولوژي­هاي جديد از جمله دوربين­هاي حرارتي و تجهيزات ديد در شب در اختيار كشورها قرار گرفته است تا كنترل بيشتري بر ورود مهاجران داشته باشند. البته قاچاقچيان مهاجر نيز از شگردهاي جديدي براي عبور از ديوارها استفاده مي­كنند يا ساخت ديوارها باعث انتخاب مسيرهاي پرخطر براي عبور مهاجران از مرزها خواهد شد.

در ادامه به مواردي از ساخت ديوارهاي مرزي براي جلوگيري از ورود مهاجران در مناطق مختلف جهان اشاره مي‌شود:

منابع:

Aljazeera (2021). Anticipating Afghan migration, Greece moves to fortify borders. Available at: https://www.aljazeera.com/news/2021/8/26/in-anticipation-of-afghan-migrant-wave-greece-jumps-into-action

BBC News. (22 November 2010). Israel starts building barrier on Egypt border. Available at: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-11809957

DW (July 09, 2012). Lithuania starts building Belarus border anti-migrant fence. Available at: https://www.dw.com/en/lithuania-starts-building-belarus-border-anti-migrant-fence/a-58219572

IBNA (February 01, 2015). Bulgaria’s new fence at Turkish border ‘to be like Berlin Wall’. Available at: https://balkaneu.com/bulgarias-fence-turkish-border-to-berlin-wall/

Politico (May 18, 2016). Bulgaria to build more fences to stop migrants: media report. Available at: https://www.politico.eu/article/bulgaria-to-build-more-fences-to-stop-migrants-media-report-europe-migration-crisis-refugees-asylum-human-rights/

Theconversation (February 13, 2017). ‘Big, beautiful’ walls don’t stop migrants in the US or Europe. Available at: https://theconversation.com/big-beautiful-walls-dont-stop-migrants-in-the-us-or-europe-72040

DW (February 27, 2017). Hungary begins second line of fence on border with Serbia. Available at: https://www.dw.com/en/hungary-begins-second-line-of-fence-on-border-with-serbia/a-37734475

Sunsentinel (January 15, 2019). Israel’s border fence with Egypt has transformed the south. Available at: https://www.sun-sentinel.com/florida-jewish-journal/fl-jj-israel-border-fence-egypt-transformed-south-20190123-story.html

CBCNEWS (January 18, 2019).Walled world: Lessons from Europe’s border barriers Available at: https://newsinteractives.cbc.ca/longform/a-world-of-walls-europes-lessons-in-border-barriers

Euronews (April 30, 2019). Is Bulgaria’s border wall forcing migrants to risk deadly crossings? Available at: https://www.euronews.com/2015/04/30/is-bulgarias-border-wall-forcing-migrants-to-risk-perilous-sea-crossings

USATODAY (May 24, 2019). Trump isn’t the only one who wants to build a wall. These European nations already did. Available at: https://www.usatoday.com/story/news/world/2018/05/24/donald-trump-europe-border-walls-migrants/532572002/

 Reuters (August 22, 2019). Slovenia erects more border fence to curb migrant inflow. Available at: https://www.reuters.com/article/us-europe-migrants-slovenia-idUSKCN1VC19Q

Aljazeera (August 22, 2019).Slovenia to extend border fence to prevent refugee crossings. Available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/8/22/slovenia-to-extend-border-fence-to-prevent-refugee-crossings

Infomigrants (November 18, 2019). In Slovenia, a ‘shameful’ fence at the Croatian border (1/3). Available at: https://www.infomigrants.net/en/post/20851/in-slovenia-a-shameful-fence-at-the-croatian-border-13

Balcanicaucaso (March 06, 2020), Balkan route: fragile calmness on the Bulgarian front. Available at: https://www.balcanicaucaso.org/eng/Areas/Bulgaria/Balkan-route-fragile-calmness-on-the-Bulgarian-front-199954

The washingtonpost (April 11, 2021). Trump’s border wall belongs to Biden now. Available at: https://www.washingtonpost.com/outlook/2021/04/11/trumps-border-wall-belongs-biden-now/

 BBC News (August 10, 2021). Lithuania to build fence on Belarus border to stop migrants

DW (August 13, 2021). As migration is rising, so are border barriers. Available at: https://www.dw.com/en/as-migration-is-rising-so-are-border-barriers/a-58848161

Bloomberg (August 19, 2021). Poland Extends Border Fence Against Migrants From Belarus. Available at: https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-08-19/poland-extends-barbed-wire-along-belarus-border-as-migrants-wait

BBC News (August 21, 2021). Greece erects fence at Turkey border amid warnings of Afghan migrant surge. Available at: https://www.bbc.com/news/world-europe-58289893

Reuters (August 21, 2021). Greece completes border wall extension to deter potential Afghan migrants. Available at: https://www.reuters.com/world/europe/greek-pm-turkeys-erdogan-will-discuss-afghanistan-friday-2021-08-20/

The new Arab (August 22, 2021). Turkey bolsters border wall with Iran amid fears of migrant wave from Afghanistan. Available at: https://english.alaraby.co.uk/news/turkey-bolsters-iran-border-wall-stop-afghan-refugees

Reuters (August 23, 2021). Poland to build fence, double troop numbers on Belarus border. Available at: https://www.reuters.com/world/europe/poland-build-fence-belarus-border-halt-migrants-2021-08-23/

Euronews (August 24, 2021). Migrants in limbo at Poland-Belarus border as Polish legalise pushbacks. Available at: https://www.euronews.com/2021/08/24/migrants-in-limbo-at-poland-belarus-border-as-polish-legalise-pushbacks

Euobserver (August 24, 2021). Poland to build anti-refugee wall on Belarus border. Available at: https://euobserver.com/world/152711

Politico (August 25, 2021). Polish-Belarusian migration crisis gets political. Available at: https://www.politico.eu/article/afghanistan-refugees-europe-poland-belarus-migration-crisis/