بازندگان و برندگان جنگ استعدادها در دنیا؛ کانادا در حال تبدیل شدن به مقصد اول استعدادهای برتر دنیا است !

استعدادها با ارزش ترین منبع برای اقتصادهای دانش بنیان امروزی هستند. بسیاری از کشورها بخصوص اقتصادهای برتر در تلاش هستند تا هم استعدادهای داخلی را خود را پرورش و توسعه بدهند و هم از طریق به خدمت گرفتن استعدادهای بیرونی ( مهاجران مستعد) نیازمندی های روزافزون خود در این زمینه را برطرف نمایند. برای مثال، سهم قابل توجهی از نیروی کار ماهر ایالات متحده در زمینه های مرتبط با فناوری را مهاجران مستعد خارجی تشکیل می‌دهند. ایالات متحده همواره مقصد اول و اصلی برای مهاجران ماهر دنیا بوده است. اما با توجه به تحولات سیاسی آمریکا و جهت گیری های سیاستی این کشور در زمینه مهاجران، دیگر تضمینی وجود ندارد که این کشور بتواند به سلطه‌ی خود در جذب استعداد های ماهر دنیا ادامه دهد. در حالی که سایر کشورها تلاش می کنند تا خود را برای استعدادهای خارجی جذاب تر کنند، اما به نظر می رسد که آمریکا با اتخاذ سیاست های ضد مهاجرتی، در جهت دیگری حرکت می کند.

چنانچه بخواهیم نبردی برای جذب و حفظ استعدادهای برتر جهانی متصور شویم، به نظر می رسد که در حال حاضر کانادا یکی از برندگان این نبرد است  و ایالات متحده درحال از دست دادن جایگاه خود در این نبرد می‌باشد. بعنوان مثال، در پنج سال گذشته شهر تورنتو در کانادا بزرگترین رشد در مشاغل با فناوری بالا را در میان شهرهای آمریکای شمالی تجربه کرده است و از شهرهای سان فرانسیسکو، نیویورک و سیاتل پیشی گرفته است. کانادا فرآیند دریافت ویزای نیروی کار نوآور و فناور را آسان تر کرده است. تنها در دو سال گذشته، این ویزای جدید جذب بیش از 40 هزار نیروی کار فناور را از سراسر جهان برای کانادا به ارمغان آورده است

اما در دیگر سو، دولت ترامپ در ایالات متحده ضمن آنکه با صدور فرمان اجرائی، مسافرت و مهاجرت اتباع برخی از کشورهای اکثراً مسلمان را به این کشور  محدود کرده است و این قصد وجود دارد که این طرح به کشورهای بیشتری گسترش یابد، فرآیند دریافت ویزای نیروی کار ماهر (H1-B ) را برای مهاجران نیز دشوارتر کرده است . در واقع سیاست های سختگیرانه مهاجرتی دونالد ترامپ منجر شده است که نرخ پذیرش ویزای نیروی کار فناور به میزان قابل توجهی کاهش یابد. در سال 2015 میلادی 92 درصد از درخواست‌ها برای ویزای H1-B مود تایید قرار گرفتند. در حالیکه در دوسال گذشته نرخ تایید درخواست‌ها به 75 درصد کاهش یافته است و این برای شرکتهای آمریکایی که به شدت به ویزای H1-B وابسته هستند یک نکته منفی به حساب می‌آید. علاوه بر این سیاست های بازگشتی موفق کشورهای مهاجرفرست ( از جمله چین) یک تهدید جدی برای بازار کار آمریکا محسوب می‌شود که همیشه به مهاجران و افراد با مهارت بالا متکی بوده است. از آنجا که تعداد قابل توجهی از شرکت های برتر در دره سیلیکون به مهاجران ماهر و مستعد وابسته هستند، تداوم سیاستهای موفق کشورهای مهاجرفرست در ترغیب و تشویق مهاجران خود، می تواند به تامین نیروی کار ماهر در ایالات متحده ضربه وارد کند. این عامل همراه با سیاستهای ضد مهاجرتی دولت ترامپ، می تواند دسترسی صنایع و شرکتهای با فناوری پیشرفته ایالات متحده  به مهاجران  مستعد را بخصوص شرکت های واقع در دره سیلیکون را به  شدت تحت تاثیر قرار دهد.

برای دوره های متمادی، نیروی کار ماهر و مستعد در زمینه های مختلف  علوم، فن آوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) عامل مهمی برای نوآوری، اشتغال زایی و بالا رفتن سطح زندگی در آمریکا بوده است. اما نکته اینجاست که در کنار آمریکایی ها، از مدت‌ها پیش،  مهاجران تامین کننده نیروی کار نوآور در زمینه های مرتبط با STEM در این کشور بوده اند. مهاجرت همواره نقش مهمی در اقتصاد آمریکا برای برآوردن تقاضای روزافزون خود برای استعدادها به ویژه نیروی کار بسیار ماهر STEM  ایفا کرده است و مهاجران در توسعه نوآوری، چه در بالاترین سطح و چه در کل اقتصاد، در تمام مراحل کشف و توسعه ایده های جدید، سهم بسزایی داشته اند.

در حالیکه نیاز آمریکا به استعدادها در حفظ مزیت رقابتی خود در اقتصاد جهانی حادتر شده است، اما سیاست های ضد مهاجرتی، می تواند آمریکا را وادار به تحمل یک بحران جدی استعدادی کند و این مسئله با وجود سابقه درخشان کشور آمریکا در نوآوری و رشد اقتصادی موجب نگرانی سیاستمداران آمریکایی شده است. بسیاری از معروف ترین نشان تجاری این کشور، از وال استریت (گلدمن ساکس) گرفته تا خرده فروشی (کهل)، تا فروشگاه های مواد غذایی (کرافت)، با نام موسس مهاجر خود قابل شناسایی هستند. حدود 40 درصد از شرکت های برتر( Fortune 500)،  توسط مهاجران نسل اول یا دوم تأسیس شده اند و در دره سیلیکون، نیمی از استارتاپ های فناور توسط مهاجران هدایت می شوند. درحالیکه مهاجران فقط 12 درصد از کل ساکنان ایالات متحده را تشکیل می دهند، اما آنها 27 درصد از برندگان جوایز نوبل مقیم ایالات متحده در شیمی، پزشکی و فیزیک را تشکیل می دهند.

بر همین اساس، می توان گفت که سیاست‌های مهاجرتی سختگیرانه دولت ترامپ نه تنها آمریکا را بازنده‌ی جنگ استعدادها در آینده نزدیک خواهد کرد بلکه این سیاست‌ها تاثیرات عمیقی را بر فرهنگ و اقتصاد آمریکا به دنبال خواهند داشت.

نویسنده: محمد امین مولا / کارشناس رصدخانه مهاجرت ایران