روند افزایشی پناهجویان ورودی به یونان در سال 2019

پس از بحران ورود پناهجویان به قاره اروپا در سال 2015 روند ورود پناهجویان به سرعت کاهش پیدا کرد. در سال 2015 در مجموع بیش از یک میلیون پناهجوی جدید وارد اروپا شد که می­توان گفت به طور متوسط روزانه حدود 2700 پناهجوی جدید وارد کشورهای اروپایی شده است که این تعداد در سال 2018 به 367 پناهجو در هر روز کاهش پیدا کرد. تعداد پناهجویان ورودی به اروپا بخصوص از مسیر شرق دریای مدیترانه (یونان) پس از توافق اتحادیه اروپا با کشور ترکیه برای نگهداشت پناهجویان و یا بازگشت بخشی از پناهجویان به این کشور کاهش چشمگیری پیدا کرد.

از طرف دیگر پس از کاهش ورود پناهجویان از شرق مدیترانه در سال های 2016 و 2017، روند ورود پناهجویان از مسیر غرب (اسپانیا) و مرکز (ایتالیا) دریای مدیترانه افزایش پیدا کرد اما پس از به روی کار آمدن دولت دست راستی در ایتالیا این روند بخصوص در سال 2019 به شدت کاهش یافت.

در سال 2019 تعداد پناهجویان ورودی به اروپا از مسیر یونان (مسیر دریا) مجددا روند صعودی را نشان می دهد. آمارهای ارائه شده توسط کمیساریای عالی پناهندگان (UNHCR) نشان می دهد که تا اواخر اکتبر 2019 (5 آبان 1398) در مجموع 55348 نفر از طریق دریا و خشکی وارد یونان شده اند که نزدیک به 44 هزار نفر از آنها از طریق دریا خود را به جزایر کشور یونان رسانده اند. این در حالی است که در کل سال 2018 تعداد پناهجویان وارد شده به یونان در حدود 50 هزار نفر بوده است که این موضوع حاکی از روند افزایشی ورود پناهجویان به کشور یونان است. همچنین کل پناهجویان وارد شده به یونان  از طریق دریا در سال 2018 در حدود 32 هزار نفر بوده است. مقایسه تعداد پناهجویان وارد شده از طریق دریا به جزایر یونان در 10 ماه اول سال 2019 (43683 نفر) با کل سال 2018 (32494 نفر) حاکی از افزایش 25 درصدی ورود پناهجویان در سال 2019 به جزایر یونان است. از زمان توافق اتحادیه اروپا و کشور ترکیه در سال 2016 تا تابستان سال 2019 تعداد پناهجویان وارد شده به یونان از طریق دریا در یک ماه به بیش از 5 هزار نفر نرسیده بود که برای اولین بار در ماه آگوست به بیش از 5 هزار نفر رسیده و در سپتامبر امسال به بیش از 10 هزار نفر افزایش پیدا کرد.

براساس آمارهای UNHCR از نظر ملیت پناهجویان وارد شده به یونان از طریق دریا تا اواخر سپتامبر سال 2019، مهاجران افغانستانی با 13820 نفر 38 درصد پناهجویان وارد شده به جزایر یونان را تشکیل می دهند که از این لحاظ در رتبه اول قرار دارند. پس از مهاجران افغانستانی مهاجران سوری (9133 نفر) 25 درصد پناهجویان وارد شده از طریق دریا به کشور یونان را در سال 2019 تشکیل می دهند و پس از آن مهاجران کشورهای جمهوری دمکراتیک کنگو و عراق در رتبه های بعدی قرار دارند. پناهجویان ایرانی وارد شده به کشور یونان از طریق دریا در این بازه زمانی با 654 نفر کمتر از 2 درصد کل پناهجویان وارد شده به یونان را شامل می شوند.

ورود این حجم از پناهجویان به جزایر یونان باعث شده است تا بسیاری از کمپ های پناهجویان بیش از ظرفیت خود از پناهجویان میزبانی کنند که در هفته های اخیر باعث افزایش اعتراضات و بعضا درگیری میان پناهجویان شده است.

بطور کلی موضوع جدید در مسیر دریای مدیترانه برای پناهجویان وارد شده به اروپا، روند کاهشی تعداد پناهجویان ورودی از غرب دریای مدیترانه (کشور اسپانیا) در سال 2019 در مقایسه با سال 2018 است. اما در طرف مقابل شاهد افزایش ورود پناهجویان از طریق شرق دریای مدیترانه (کشور یونان) هستیم. شاید بتوان گفت که یکی از دلایل افزایش تعداد پناهجویان ورودی به یونان تحولات شکل گرفته در کشور ترکیه است. پس از حمله ترکیه به شمال سوریه و برنامه ریزی این کشور برای اسکان تعداد زیادی از پناهجویان سوری مستقر در ترکیه در شمال سوریه، بخشی از این پناهجویان به سبب عدم تمایل به بازگشت به کشورشان اقدام به مهاجرت مجدد به سمت کشورهای اروپایی می کنند. همچنین روی کار آمدن دولت راست گرا در یونان می تواند عامل دیگری باشد که بخشی از مهاجران از ترس کنترل بیشتر مرزهای دریایی این کشور در سال های آتی (همچون ایتالیا از سال 2017 تا کنون) در تلاش هستند تا هر چه زودتر خود را به اروپا برسانند.

تحولات کشور افغانستان و شدت گرفتن درگیری ها و تعداد بالای کشته های داخلی در سال 2018 نیز روند خروج مهاجران افغانستانی به سوی ترکیه و اروپا را تشدید کرده است. از سوی دیگر با تحریم های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران و کاهش ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی، بخشی از مهاجران افغان ساکن در ایران نیز به سمت کشورهای اروپایی حرکت کردند. بعلاوه افزایش تعداد مهاجران فاقدمدرک بازداشت شده افغانستانی در کشور ترکیه و دیپورت آنها به کشور افغانستان نیز باعث شده است تا بخشی از مهاجران فاقدمدرک افغانستانی ساکن در کشور ترکیه اقدام به حرکت به سمت جزایر کشور یونان نمایند.

بطور کلی پس از روی کار آمدن دولت جدید راستگرای “دموکراسی نوین” در یونان از اواسط سال جاری میلادی و تصویب قانون جدید پناهجویی در اواخر اکتبر 2019 در این کشور، در خصوص تسریع در روند بازگشت پناهجویان رد شده به کشور ترکیه، باید دید که تحولات مسیر شرق دریای مدیترانه برای مهاجران به سمت اروپا به چه صورت رقم خواهد خورد. به علاوه، تحولات شمال سوریه و همچنین تهدیدهای مکرر دولت ترکیه مبنی بر باز کردن مرزها به روی مهاجران و اتمام زمان توافق مهاجرتی سه ساله اتحادیه اروپا با کشور ترکیه در اواخر سال 2019، از دیگر چالش های پیش روی کشورهای اروپایی در زمینه مدیریت ورود مهاجران به این قاره است.

نویسنده: داود عیوضلو/ پژوهشگر ارشد حوزه مهاجرت های اجباری و پناهجویی

تهیه شده در رصدخانه مهاجرت ایران

منتشر شده در ایسنا