شاخص جهانی رقابت‌پذیری[1] (GCI) در سال 2019، چشم‌اندازی از وضعیت اقتصادی 141 کشور جهان ارائه می‌دهد. این شاخص میزان رقابت ملی هر یک از کشورهای مورد مطالعه را با استفاده از مجموعه‌ای از عواملی که تعیین‌کننده‌ی میزان بهره‌وری هستند، تعریف می‌کند. عوامل مؤثر بر بهره‌وری را می‌توان به 4 گروه اصلی تعمیم داد، که عبارتند از: شرایط محیطی، سرمایه انسانی، وضعیت بازار و اکوسیستم نوآوری (Schwab, 2019).
بر اساس رده‌بندی انجام شده در میان 141 کشور، سنگاپور، ایالات متحده آمریکا، هنگ‌کنگ، هلند و سوئیس به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم را در اختیار دارند. رتبه‌ی ایران در این شاخص 99 می‌باشد که نسبت به رتبه‌ی 89 در سال 2018، 10 رده تنزل مشاهده می‌شود (Schwab, 2019).
در میان کشورهای مورد مطالعه، سوئیس رتبه‌ی پنجم در رقابت‌پذیری جهانی را دارد و با پشت سر گذاشتن کشور آلمان، پس از هلند در جایگاه دوم رقابت‌پذیری در اروپا قرار می‌گیرد (Schwab, 2019). علیرغم اینکه رتبه‌ی رقابت‌پذیری این کشور از چهارم در سال 2018 به پنجم در سال 2019 افت کرده است، اما عملکرد آن در زمینه‌های مربوط به سرمایه انسانی برجسته است و دارای بالاترین رتبه از نظر استعدادهاست. به عبارت دیگر این کشور در زمینه‌های آموزش حرفه‌ای، آموزش ضمن خدمت و اشتغال پس از تحصیل در بهترین سطح جهانی قرار دارد (World Economic Forum, 2019). اما رمز موفقیت سوئیس برای پرورش نیروی کار مستعد چیست؟
بر اساس گزارش مرکز سنجش آموزش بین‌المللی[2] (CIEB) در سال 2015، بیش از 70 درصد از دانش‌آموزان دوره‌ی متوسطه در این کشور در سیستم آموزش حرفه‌ای[3] (VET) استاندارد طلایی شرکت می‌کنند. همچنین اکثر جوانان از سن 16 سالگی تحصیلات تمام‌وقت را متوقف می‌کنند و در عوض به جابه‌جایی میان مدارس پرداخته، در دوره‌های کمپانی‌های مختلف شرکت کرده و حدود 3 تا 4 سال به کسب تجربه در محل کار می‌پردازند، بدین ترتیب علاوه بر دریافت حقوق و دستمزد، مقدمه‌ی لازم برای ورود به بازار کار را به دست می‌آورند (World Economic Forum, 2019).
طبق گزارش مرکز سنجش آموزش بین‌المللی (CIEB) سی درصد از شرکت‌های سوئیسی نیز در سیستم آموزش حرفه‌ای (VET) شرکت دارند و دامنه‌ی گسترده‌ای از دانشجویان را برای طیف وسیعی از مشاغل و بخش‌ها آماده می‌کنند. بنابراین پشتیبانی کارفرمایان سوئیسی از این سیستم، کمک بزرگی به تداوم قدرت اقتصادی این کشور می‌کند (World Economic Forum, 2019).
در نتیجه نرخ بیکاری میان جوانان در سوئیس پایین است و کشور از خط استعدادی جوان و حرفه‌ای برای تولید کالاها و خدمات با کیفیت بالا بهره‌مند می‌شود. از دیگر مزایای چنین سیستمی می‌توان به این اشاره کرد که به دلیل تمرکز بر آموزش‌های حرفه‌ای، تأکید بر دریافت مدرک نیز کمتر می‌شود. بر اساس آمار سازمان همکاری و توسعه اقتصادی[4] (OECD) در سال 2012، کمتر از یک سوم از جوانان زیر 25 سال این کشور وارد دانشگاه شدند. زیرا بسیاری از کارآموزانی که مسیر آموزش حرفه‌ای را پشت سر می‌گذارند، نسبت به فارغ التحصیلان دانشگاهی آینده شغلی بهتری به دست می‌آورند (World Economic Forum, 2019).
از طرف دیگر مطابق گزارش رقابت‌پذیری جهانی، از آنجایی که بسیاری از شرکت‌های سوئیسی مزایای پیشرفت حرفه‌ای را به رسمیت می‌شناسند، به آموزش‌های حرفه‌ای ضمن خدمت بها می‌دهند، در نتیجه این کشور بهترین گزینه برای آموزش‌های ضمن خدمت است (World Economic Forum, 2019).
جمع بندی:
- یکی از راه‌های افزایش رقابت‌پذیری جهانی، تمرکز بر سرمایه انسانی و استعدادهاست.
- کشور سوئیس که رتبه‌ی پنجم را در رقابت‌پذیری در سطح جهانی داراست، از منظر سرمایه انسانی در بهترین وضعیت در سطح جهان قرار دارد.
- شرایط مساعد سرمایه انسانی در این کشور، ناشی از سیستم آموزش حرفه‌ای آن است که به جای تأکید بر ورود دانش‌آموزان به دانشگاه، آنها را به سوی کسب مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار سوق می‌دهد.
- فرآیند یادگیری برای نیروی کار، پس از ورود به بازار کار نیز متوقف نمی‌شود و سوئیس در بهترین وضعیت برای آموزش‌های ضمن خدمت قرار دارد.
- بدین ترتیب نرخ بیکاری میان جوانان سوئیس پایین بوده و کشور از خط استعدادی جوان و حرفه‌ای برای تولید کالاها و خدمات با کیفیت بالا بهره‌مند می‌شود.
نویسنده: زهره ربیعی / پژوهشگر حوزه جابجایی های تحصیلی
تهیه شده در رصدخانه مهاجرت ایران
منابع:
Schwab, K. (2019). The Global Competitiveness Report. In World Economic Forum Reports 2014. https://doi.org/ISBN-13: 978-92-95044-73-9
World Economic
Forum. (2019). Switzerland has the most highly skilled workers in the world.
This is why. Retrieved from
https://www.weforum.org/agenda/2019/10/switzerland-economy-skills-workforce-competitive/
[1] Global Competitiveness Index
[2] Center for International Education Benchmarking
[3] Vocational Education Training
[4] Organization for Economic Co-operation and Development
